Dziś w przeddzień obchodzonego w okresie międzywojennym święta pułkowego 66 Kaszubskiego Pułku Piechoty spotkaliśmy się przed pomnikiem kaszubskim. Tym gestem oddaliśmy hołd i upamiętniliśmy odwagę i dzielność tej formacji wojskowej.

W imieniu Muzeum Ziemi Chełmińskiej gości serdecznie przywitała Anna Grzeszna-Kozikowska.

A wśród zaproszonych na uroczystość znaleźli się:

- Burmistrz Miasta Chełmna - Mariusz Kędzierski

- Przedstawiciel Radny Miasta Chełmna - Karol Smętek

- Zastępca Dowódcy 3 Pułku Saperów im. Karola Sierakowskiego ppłk Piotr Kranz i Szef Sekcji Wychowawczej 3 Pułku Saperów kapitan Michał Cieszkowski

- Stanisław Lejkowski – twórca pomnika 66 Kaszubskiego Pułku Piechoty,

- przedstawiciele rodzin żołnierzy 66 Kaszubskiego Pułku Piechoty

- przedstawiciele Stowarzyszenia Twierdza Chełmno - nawiązujący do dawnych tradycji 66 pp

- poczet sztandarowy i przedstawiciele Klubu Jazdy Konnej „Jocker” z Działowa, kontynuujący tradycje 8 Pułku Strzelców Konnych

- uczniowie i przedstawiciele Technikum Mundurowego w Chełmnie

Słowa szczególnego podziękowania skierowano do 3 Pułku Saperów im. gen. Karola Sierakowskiego i żołnierzy ze składu asysty honorowej.

Historia Pułku

W okresie międzywojennym 66 Kaszubski Pułk Piechoty im. Marszałka Józefa Piłsudskiego obok 8 Pułku Strzelców Konnych i Korpusu Kadetów nr 2 był jedną z najważniejszych formacji garnizonu chełmińskiego. Dziś nie ma już wśród nas żołnierzy 66 pułku piechoty, a o jego pamięć starają się dbać nieliczni już dziś potomkowie.

Korzenie powstania pułku sięgają czasów odzyskania niepodległości. Na podstawie rozkazu dziennego Nr 30 dowódcy Dywizji Strzelców Pomorskich, płk. Stanisława Wilhelma Skrzyńskiego z dnia 8 października 1919, tydzień później, w garnizonie Poznań, w koszarach na Jeżycach, porucznik Leon Kowalski rozpoczął formowanie Kaszubskiego Pułku Strzelców Pomorskich. Formowanie jednostki zakończono w maju następnego roku. Pierwszą bitwę z bolszewikami pułk stoczył 26 czerwca 1920 roku pod Bobrujkami. I to ten dzień od 1928 roku decyzją Marszałka Józefa Piłsudskiego był świętem pułkowym. Po zakończeniu wojny z bolszewikami pułk dyslokowany został z Nieświeża do Chełmna, w którym stacjonował do 1939 i wchodził w skład 16 Pomorskiej Dywizji Piechoty. W Chełmnie 66 Kaszubski Pułk Piechoty pierwotnie stacjonował w dawnych koszarach fryderycjańskich przy ul. 22 Stycznia, a od 1936 roku w koszarach przy al. 3 Maja. W kampanii wrześniowej 1939 roku pułk walczył w składzie macierzystej 16 Pomorskiej Dywizji Piechoty. Na przestrzeni 20 lat istnienia pułku dowódcami byli:: por. Leon Kowalski, płk Czesław Jarnuszkiewicz, płk Adam Brzechwa-Ajdukiewicz, płk Leon Koc, płk Stefan Michalski.

Po II wojnie światowej żołnierzy 66 Kaszubskiego Pułku Piechoty upamiętniono w kilku miejscach w Chełmnie. W 1974 roku powstała tablica upamiętniająca żołnierzy pułku, którzy zginęli w czasie II wojny światowej. Znajduje się ona obecnie w zbiorach Muzeum Ziemi Chełmińskiej. Rok później podobna tablica zawisła w kościele garnizonowym. Tam też w 1998 roku umieszczono tablicę upamiętniającą oficerów 66 Kaszubskiego Pułku Piechoty zamordowanych w Katyniu.

W połowie lat 90 – tych XX w. ukazała się pierwsza monografia tej jednostki. Z inicjatywy Koła Byłych Żołnierzy 66 Kaszubskiego Pułku Piechoty powstała książka Stanisława Krasuckiego pt.

„66 Kaszubski Pułk Piechoty”. Natomiast w 2017 r. Marian Hirsz swoje poszukiwania i badania dotyczące historii pułku zebrał w publikacji „Nieustraszeni – 66 Kaszubski Pułk Piechoty im. Marszałka Józefa Piłsudskiego 1919 – 1939”.

Z początkiem XXI w. narodził się pomysł ufundowania pomnika upamiętniającego żołnierzy 66 Kaszubskiego Pułku Piechoty. Istniało kilka koncepcji miejsc, gdzie miał powstać ten monument. Ostatecznie wybrano przestrzeń w pobliżu Baszty Panieńskiej. 25 czerwca 2017 roku odbyła się w Chełmnie, dzięki wsparciu władz miasta, uroczystość związana z wmurowaniem kamienia węgielnego, która powiązana była z nadania imienia 66 Kaszubskiego Pułku Piechoty im. Marszałka Józefa Piłsudskiego rondu w pobliżu kasyna wojskowego w Chełmnie.

Autorem i twórcą pomnika upamiętniającego żołnierzy 66 Kaszubskiego Pułku Piechoty był, obecny dziś z nami, Pan Stanisław Lejkowski. Dnia 14 sierpnia 2019 r. dokończono budowę pomnika, a obelisku wmurowano brązową tablicę z inskrypcją.

Dziś nie ma już wśród nas żołnierzy 66 Kaszubskiego Pułku Piechoty, dlatego tak ważnym jest kultywowanie pamięci.

Opracowanie: Anna Grzeszna – Kozikowska: st. kustosz Muzeum Ziemi Chełmińskiej

fot: e-chelmno